Terapia lustrzana po udarze

|

Termin “terapia lustrzana” (ang. mirror therapy) odnosi się do oddziaływań terapeutycznych, które wykorzystują odbicie lustrzane do stworzenia złudzenia, że niesprawna lub amputowana kończyna porusza się w taki sam sposób, jak sprawna.

W tradycyjnym podejściu, od którego pochodzi nazwa, złudzenie powstaje przez obserwowanie odbicia w lustrze. Procedurę można zilustrować na następującym przykładzie pacjenta, który po udarze utracił sprawność lewej ręki.

Podczas takiej terapii lustrzanej po udarze pacjent siada przy stoliku. Kładzie obie ręce na blacie, a pomiędzy nimi, na środku i wzdłuż linii rąk, ustawione jest lustro. Lustro uniemożliwia patrzenie na obie kończyny jednocześnie, pacjent może w danej chwili obserwować wyłącznie to, co dzieje się po jednej stronie lustra.

W tym przypadku, przy słabszej lewej ręce, pacjent obserwuje swoją prawą rękę, a lewa pozostaje zasłonięta. Lustro odbija obraz prawej ręki, tworząc złudzenie, że pacjent widzi obie kończyny. Wszelkie ruchy prawej ręki, odbite w lustrze, sprawiają wrażenie, że lewa ręka również się rusza.

Rozwój technologii informatycznych umożliwił stworzenie nowoczesnego systemu do terapii lustrzanej, w którym lustro zostało zastąpione kamerą i ekranem. Zaawansowana analiza i transformacja obrazu tworzy analogiczne złudzenie, że obserwujemy obie kończyny, podczas gdy w rzeczywistości ruszamy tylko jedną.

Ruch przed kamerą jest swobodny, pacjent może wykonywać ćwiczenia w pozycji stojącej lub siedzącej, nie są wymagane żadne dodatkowe pomoce. Terapię taką oferuje tylko kilka narzędzi na świecie. W Polsce dostępna jest w systemie do rehabilitacji ruchowo-poznawczej Neuroforma. Skuteczność systemu Neuroforma w terapii lustrzanej pacjentów po udarze została potwierdzona w badaniach.1

Pozytywne efekty terapeutyczne wynikające z zastosowania terapii lustrzanej najczęściej tłumaczy się aktywacją neuronów lustrzanych. Określenie to odnosi się do grupy neuronów, które aktywują się, kiedy obserwujemy ruchy wykonywane przez inne osoby lub kiedy wyobrażamy sobie, że wykonujemy jakiś ruch. Pojawiają się także przypuszczenia, że podczas terapii lustrzanej dochodzi do aktywacji obszarów mózgu związanych ze zwiększeniem świadomości ciała i jego położenia w przestrzeni.2

Terapia lustrzana w przypadku bólu kończyny

Tradycyjne systemy do terapii lustrzanej wykorzystywane są najczęściej w pracy z pacjentami odczuwającymi bóle fantomowe (ang. phantom limb pain, PLP) lub pacjentami z kompleksowym zespołem bólu regionalnego (inaczej: zespołem Sudecka, ang. complex regional pain syndromeCRPS).

Terapia lustrzana stosowana jest także u osób odczuwających dolegliwości bólowe w efekcie uszkodzenia nerwów lub po operacjach.

Badania naukowe na ogół potwierdzają skuteczność terapii lustrzanej w zmniejszaniu dolegliwości bólowych,3,4 chociaż należy podkreślić, że większość dotychczas opublikowanych doniesień odnosi się do wyników uzyskanych na małych próbach i konieczne są dalsze badania w tym obszarze.

Terapia lustrzana w rehabilitacji neurologicznej

Terapia lustrzana w rehabilitacji neurologicznej stosowana jest najczęściej jako uzupełnienie innych oddziaływań terapeutycznych. Najczęściej spotykanym zastosowaniem jest terapia lustrzana po udarze.

Również w tym obszarze doniesienia naukowe są optymistyczne, ale widoczna jest potrzeba dalszych badań na większych grupach pacjentów. Przykład stanowią badania z udziałem ok. 40 pacjentów po udarze mózgu, w których porównano efekty 4 tygodni standardowej rehabilitacji z rehabilitacją uzupełnioną terapią lustrzaną. Pacjenci, którzy brali udział w dodatkowych sesjach terapii lustrzanej uzyskali lepsze wyniki w testach funkcji ruchowych słabszej kończyny zarówno bezpośrednio po zakończeniu rehabilitacji, jak i w pomiarze 6 miesięcy później.5

Innowacyjny system do terapii lustrzanej

Niedawno ukazało się doniesienie wstępne z projektu badawczego1, którego celem jest ocena skuteczności innowacyjnej terapii lustrzanej u pacjentów po udarze mózgu (pełną treść artykułu można przeczytać tutaj). W projekcie wykorzystywany jest system do terapii lustrzanej dostępny w Neuroformie.

W badaniu porównano efekty rehabilitacji 20 pacjentów z niedowładem połowicznym po udarze mózgu. Połowa z nich brała udział w tradycyjnych ćwiczeniach usprawniających funkcje kończyny górnej, druga połowa wykonywała te same ćwiczenia, ale z wykorzystaniem wirtualnego lustra w systemie Neuroforma.

W wyniku 4 tygodni rehabilitacji u wszystkich pacjentów nastąpiła poprawa ogólnej sprawności badanej kończyny górnej oraz siły mięśniowej, a sprawność niedowładnej ręki była znacząco większa u tych osób, które ćwiczyły z wirtualnym lustrem w systemie Neuroforma.

Rezultaty te są bardzo obiecujące, a autorzy stwierdzają, że “dotychczas w piśmiennictwie światowym brakuje doniesienia na temat wykorzystania wirtualnej rzeczywistości do terapii lustrzanej”,1 co dodatkowo podkreśla innowacyjność rozwiązań zastosowanych w Neuroformie. W przyszłości ukażą się pełne wyniki projektu, w którym terapia lustrzana do rehabilitacji neurologicznej obejmie 60 pacjentów.

Neuroforma PRO – system do terapii lustrzanej

Neuroforma PRO to stanowisko do rehabilitacji ruchowo-poznawczej wyposażone w innowacyjny moduł terapii lustrzanej. Tradycyjne lustro zostało zastąpione kamerą i ekranem. Dzięki zaawansowanej analizie i transformacji obrazu pacjent z połowicznym niedowładem widzi na ekranie własne odbicie lustrzane, na którym niesprawna kończyna porusza się symetrycznie i w takim samym zakresie, jak sprawna. Nowoczesny system optyczny w technologii 3D stosowany w Neuroformie PRO pozwala na niespotykaną wcześniej realistyczność, bez ograniczenia ruchów i konieczności stosowania dodatkowych pomocy. Neuroforma PRO jako system do terapii lustrzanej zwiększy skuteczność Twojej pracy i wyróżni Twoją ofertę rehabilitacji.

Literatura

1 J. Opara, W. Rycerski, J. Szczygieł, J. Mazurek, R. Wardejn, A. Kucińska (2016). Innowacyjne zastosowanie wirtualnej rzeczywistości w unowocześnianiu terapii lustrzanej w niedowładzie kończyny górnej (pełny tekst)

2 Rothgangel, A. S., Braun, S. M., Beurskens, A. J., Seitz, R. J., Wade, D. T. (2011). The clinical aspects of mirror therapy in rehabilitation: a systematic review of the literature. International Journal of Rehabilitation Research, 34(1), 1-13. (pełny tekst)

3 Cacchio, A., De Blasis, E., De Blasis, V., Santilli, V., Spacca, G. (2009). Mirror therapy in complex regional pain syndrome type 1 of the upper limb in stroke patients. Neurorehabilitation and neural repair. (pełny tekst)

4 Foell, J., Bekrater‐Bodmann, R., Diers, M., Flor, H. (2014). Mirror therapy for phantom limb pain: brain changes and the role of body representation. European Journal of Pain, 18(5), 729-739. (pełny tekst)

5 Yavuzer, G., Selles, R., Sezer, N., Sütbeyaz, S., Bussmann, J. B., Köseoğlu, F., Stam, H. J. (2008). Mirror therapy improves hand function in subacute stroke: a randomized controlled trial. Archives of physical medicine and rehabilitation, 89(3), 393-398. (pełny tekst)

Powiązane artykuły

Historia rozwoju telemedycyny

Historię rozwoju telemedycyny można podzielić na czasy przed oraz po rozwoju narzędzi do elektronicznego przesyłu informacji. Przyjmując ogólną definicję telemedycyny czyli świadczenie…

Czytaj więcej
Rehabilitacja z wykorzystaniem wirtualnej lub rozszerzonej rzeczywistości

Rehabilitacja w wirtualnej rzeczywistości to określenie takich metod rehabilitacji, które wykorzystują środowisko stworzone przy pomocy rozwiązań informatycznych. Powstaje coraz więcej narzędzi, które wykorzystują tę technologię jako uzupełnienie ćwiczeń lub jako podstawowę do oddziaływań rehabilitacyjnych

Czytaj więcej
Komputerowy trening umysłu i ciała

Połączenie tradycyjnego treningu umysłu ze znaną miłośnikom konsol do gry technologią, pozwalającą ruchami własnego ciała sterować postacią na komputerowym ekranie, może być przełomem w neurorehabilitacji.

Czytaj więcej